Cấu trúc một kịch bản.

- Một kịch bản có rất nhiều cấu trúc nhưng tựu chung lại thì cũng giống như một bài văn mà thôi, tức là có : mở, đầu, kết.

- Các diễn biến kịch bản thì hoặc theo trình tự thời gian thông suốt, hoặc nhảy giữa các khoảng thời gian khác nhau.

-Mọi kịch bản đều phải có concept, tức là ý tưởng căn nguyên, căn bản để dựa vào đó mà tiến hành.

Concept

Concept
có rất nhiều cách hiểu. Loại thứ nhất là concept mà tác giả muốn hướng tới, nội dung nền tảng, điều muốn gửi gắm tới hay mục tiêu mà tác giả muốn đạt được :

Ví dụ : một truyện mà đa phần các câu thoại đều là nói dối, sử dụng lí luận của kẻ sát nhân để nói về ý nghĩa của cuộc sống.

-Loại thứ hai là concept của bản thân thế giới kịch bản, quy luật của thế giới đó.

Ví dụ : concept của một nhân vật, thế giới trong tương lai.

Loại thứ hai sẽ định hình cách thức
diễn của loại một. Cùng một ý tưởng về tình yêu cao đẹp (concept1) , đặttrong thế giới thần thoại(concept2) hoặc thế giới robot(concept2) thì cốt truyện sẽ khác nhau, nhưng giá trị nền tảng ít thay đổi. Concept 2 là concept làm khán giả chú ý tới, trong khi concept 1 sẽ là cái làm người ta nhớ tới lâu nhất.

- Concept
cũng có khái niệm rộng hẹp. Concept rộng hiểu tạm là bối cảnh lớn, thảmhọa, thiên tai điều hướng nhân vật. Concept rộng thường ấn tượng, hoànhtráng nhưng khiến nhân vật hết sức mờ nhạt.[/size]

Ở đây có thể hiểu là do thảm họa thiên tai, nhân vật chính sẽ làm những gì mà đa phần mọi người sẽ làm và dễ đoán trướcConcept hẹp thu trọng tâm về nhân vật nhiều hơn. Để nhân vật quyết định cốt truyện


kĩ thuật chạy kb.

kĩ thuật làm hấp dẫn kịch bản


Theme : Chủ
đề. Mỗi truyện đều phải có chủ đề. Chủ đề bản thân không định hướng mâuthuẫn mà làm nền cho cách mà mâu thuẫn được đặt ra và giải quyết.

Mặt khác chủ đề cực kì quan trọng khiến tác phẩm bán chạy được không.Push : Đẩy, thúc ép vàlàm cho kịch bản gay cấn bằng việc liên tục đưa ra hàng loạt các thử thách kịch tính. Push quá nhiều làm độc giả bội thực, giải quyết push khó hơn cả push.

Hook : Một sự kiện mới, diễn biến mới đưa vào để lôi người đọc chú ý, tập trung trở lại.

- Lạm dụng phương pháp này tùy tiện sẽ làm cho người đọc cảm thấy bức xúc. Việc bạn đưa các tình tiết mới toanh vào đôi khi làm người đọc cảm thấy
ức chế.


clues

Plants and Payoff : Đặt mầm và gieo quả. Đây là cách đặt một dữ kiện ở cảnh trước, rồi cảnh sau dùng dữ kiện đó làm tiền đề cho sự kiện mới.

Ví dụ ở cảnh trước giới thiệu nhân vật bị chứng sợ độ cao. Ở các cảnh sau đưa vào tình huống phải đối mặt với nỗi sợ độ cao à tạo phản ứng mới.

Đâylà kĩ thuật dùng thường xuyên trong truyện trinh thám, bí ẩn và được lạm dụng để tạo dữ kiện thừa, làm khán giả phải ngâm và săm soi.

-Nếuđặt quá nhiều tình tiết phụ mà không dùng tới sẽ làm khán giả phân vân,bức xúc, làm bể mạch truyện vì quá nhiều dữ kiện thừa.

Bread crumbs: Vụn bánh mì để dấu. Cũng như plants and payoff nhưng Bread crumbs dẫn theo một đường liền mạch. Từ manh mối này đến manh mối khác. Bread crumbs dùng trong trinh thám quá nhiều sẽ biến nó thành một truyện phiêu lưu nhiều hơn là trinh thám.



timing

Late open : Mở trễ. Bắt đầu một cảnh trễ.

-Ví dụ : Trong Matrix, nhân vật Neo sau khi bấm chuông báo thức đồng hồ thì liền cảnh sau đã thấy anh ta ở trong công ty. Những cảnh như Neo đi xe, vào công ty, nói chuyện với đồng nghiệp là không cần thiết.

Dùng để đẩy mạch truyện nhanh, kịch tích.

Lạm dụng đôi khi làm truyện khó hiểu, khó nắm bắt.

Có thể dùng để báo hiệu một cảnh mới vừa bắt đầu.

Early end : Kết sớm. Kết thúc một cảnh sớm.

Ví dụ : Không cần thiết phải miêu tả một tên sát nhân hạ sát người ra sao.Chỉ cần kết cảnh với hắn cầm dao, nạn nhân khóc lóc là đủ. Phần còn lại độc giả tự đoán ra được.

Dùng để kích thích trí tưởng tượng của độc giả. Tạo sự hấp dẫn, hồi hộp cho cảnh sau. Đẩy mạch truyện nhanh.

DùngLate open rồi Early end (trong cùng 1 cảnh). Ít khi nào Early end rồi Late open (2 cảnh liền kề.Early end cảnh 1, Late open cảnh 2) để tránh cốt truyện quá khó hiểu (mà thực tế đã cắt rồi thì early end cũng như late open)

Có thể dùng để báo hiệu 1 cảnh vừa kết thúc.



[size=18]standalone


Standalone/Scene by scene :Trạng thái độc lập. Dùng để chỉ cách viết các chương, hồi, cảnh có thể đứng độc lập hoàn toàn với toàn bộ mạch chính của tác phẩm. Bản thân 1 standalone phải hiểu được mà không cần biết quá nhiều về những phần kháccủa tác phẩm.

Standalone
rất tiện cho việc mô tả nhân vật trong hoạt cảnh khác (có thể là ngày bình thường của nhân vật đó so với các sự kiện phức tạp khác). Dùng để tạo sự gần gũi, gắn bó nhân vật với độc giả.

Standalone
có thể độc lập ở thời điểm nó ra. Nhưng hoàn toàn có thể trở thành phầnquan trọng cho giai đoạn sau của mạch chính. (tùy dụng ý tác giả)

Truyện cười dài tập thường rất phù hợp với standalone.

Standalone
phải có goal ngắn hạn và giải quyết trong 1 chương ngắn đó. Standalone phải làm độc giả thắc mắc là cái gì sẽ xảy ra tiếp theo, chứ không phải gợi ý cái gì sẽ đến (hoặc đã xảy ra trước đó)




one nose


On the nose : Treo
ngay trước mũi. Ám chỉ và lưu ý người làm kịch bản quá chi tiết. Đây là cảm giác của người đọc khi tác giả nói chi tiết về cái gì đó quá hiển nhiên. Tránh on the nose đôi khi tạo ra Early end.

Ví dụ : Cảnh kết thúc bằng việc thấy nhân vật treo cổ. Không cần quá chi tiết, chỉ như thế đủ để nói là nhân vật đó đã chết.

On
the nose reverse : Cảnh cuối trong No country from old man : tên sát thủ bước vào nhà vợ nạn nhân, tự nhận là hắn đã giết ông chồng. Sau vài câu nói, chúng ta chỉ thấy tên sát thủ bước ra từ tốn, không đề cập số phận người vợ. Nhiều người có thể nghĩ bà ta đã chết, hoặc không (tạo sự nghi vấn, khúc mắc). Đôi khi dùng cảm giác On the nose của người đọc để lừa họ về một sự kiện nào đó, rồi đợi đến lúc phù hợp trình bày diễn biến bất ngờ.


Suspense vs Surprise :

Suspense : Suspense là
chỉ cách viết tạo cảm giác lo âu, hồi hộp ở độc giả. Phương thức này có thể dễ dàng đạt được bằng cách cung cấp thông tin 1 chiều. Độc giả biết thông tin đó, nhưng nhân vật chính, các nhân vật độc giả quan tâm đến không hề biết. Suspense là cách viết len lỏi vào việc biết trước mà không biết chắc. Suspense rất phổ biến ở các trailer phim.

Ví dụ : Ở địa điểm A này sẽ xảy ra một vụ nổ bom hạt nhân lúc 3 giờ chiều [Điều biết]. Độc giả biết việc này qua theo dõi hành động của nhân vật phản diện. Nhân vật chính không hề hay biết sự kiện này [Tạo mối quan tâm] và có mặt ở đây vào lúc đó. Theo lẽ thường tình thì nhân vật chính không thể nào chết[Điều biết] nhưng càng gần sát thời gian nổ mà càng nhân vật chưa có cách giải quyết [Không biết chắc].

]Có thể đẩy cao kịch tính mâu thuẫn bằng cách để độc giả biết được thông tin là bom chắc chắn sẽ nổ.

Surprise : Bất ngờ.
Yếu tố bất ngờ cũng dựa vào việc cách giới thiệu sự kiện mới qua ranh giới của biết và không biết. Surprise khác ở suspend ở điểm nó không tạosự hồi hộp liên tục trong giai đoạn kịch bản diễn ra. 2 cách này đều có thể kết hợp tốt với nhau. Surprise không nên nhầm lẫn với Hook, chúng khác nhau ở điểm là surprise phải có một liên kết mờ nhạt gì đó để người đọc liên tưởng một mối liên hệ, nhưng không đoán ra hoặc đoán nhưng kết quả lại hoàn toàn bất ngờ.

Ví
dụ : Tạo một sự kiện liên hoàn làm người đọc cảm thấy có mối liên hệ lờmờ (qua Vụn bánh mì hoặc plants payoff) giữa nhân vật A và B. Đột ngột giải quyết mâu thuẫn đó bằng cách thể hiện rõ mối quan hệ.

Một trong những mối quan hệ ấn tượng nhất của ngành làm phim điện ảnh Mỹ chính là Starwar khi Darth Vader nói ra sự thật rằng Luke là con mình. Trước đó Luke một mực tin rằng Vader đã giết cha mình. (mối quan hệ quá khứ và hiện tại tương phản nhau quá lớn)

Plot device

Kẹt vì không biết giải quyết truyện làm sao ? Bạn đã có Plot device để làm truyện chạy tiếp. Một chút vô lý,có cái gì đó không hoàn hảo đôi khi tạo ra tranh luận cho người đọc. Plot device là để chỉ vật thể, mục tiêu, nhân vật hay bất cứ thứ gì làm
truyện chạy tiếp. (cấm lạm dụng dưới mọi hình thức, hạn chế)

MacGuffin :
(làm ơn đừng hỏi tại sao nó gọi là thế, mình cũng tịt) Chỉ các vật thể,mục tiêu mà nhân vật trong truyện thèm khát cực độ nhưng không lí giải rõ tại sao nhân vật lại thích cái đó. MacGuffin là mục tiêu tối thượng mà các bên liên quan thèm khát, nhưng không cần phải giải thích rõ vì à truyện đang trên đà lôi cuốn mạnh, không nên ngắt nhịp để giảm sự hấp dẫn. Đôi lúc độc giả không quan tâm.

Ví dụ : Tạo ra một nhân vật thèm khát quyền lực tột độ đến mức phản bội lại tất cả. Đôi khi không cần giải thích vì sao.

Deus ex machina
: God make us happens. Chúa làm nó xảy ra, thánh thần làm nó thế đấy v.v… Một sự kiện, vật thể, phép thuật, năng lực đùng một cái xuất hiện và giải quyết rắc rối quá khó, không tưởng. Không giải thích, không biết trước. Dùng đúng tạo hiệu quả bất ngờ. Còn bình thường nó hiểu là sự bế tác của tác giả trong quá trình giải quyết kịch bản nên tự vẽ ra yếu tốmới.

Có thể ứng dụng để mang một kết thúc bất ngờ, có hậu.

Đừng quá
thắc mắc về cách dùng cái này. Nó có thể đơn giản như kiểu ở cuối truyệnnhân vật chính trôi dạt, tưởng như sắp chết thì đùng một cái một con tàu cá đi ngang qua. May mắn đột xuất đôi khi cũng là Deus ex machina.

Shoulder angel
: thiên thần thiện và ác xuất hiện hai bên vai nhân vật và đưa lời khuyên. Một cách ví von đơn giản để giải thích, làm động lực nội tâm chonhân vật giải quyết mâu thuẫn.

-Plot voucher : hiểu nôm na là một cái gì đó thuận lợi tạo ra để giúp kịch bản đi tiếp. Nói thì hơi khó hiểu nhưng ví dụ thì :

Ví dụ : Người ngoài hành tinh ở bất kì nơi nào cũng biết tiếng Anh mà không cần máy phiên dịch. Kẻ ác tự dưng không giết ngay nhân vật chính mà đi ra đểngười đó có thời gian nghĩ cách cởi trí và tẩu thoát.

Relax : Đôi khi xong một mâu thuẫn, cảnh lớn. Hãy để nhân vật nghỉ, nhìn lại những gì đã xảy ra rồi dần dần tạo mâu thuẫn, sự kiện mới. Việc tạo sự kiện mới ngay sự kiện lớn vừa giải quyết xong sẽ làm kịch bản bừa bộn và tùy tiện (Deus ex machina, Plot voucher).

3-acts-structure

: Đâylà loại cấu trúc phổ biến nhất thường được dùng trong giới làm kịch bản. 3 act tương tự như mở,thân,kết trong văn học. Khác một chỗ nó có quy luật của riêng mình. Thứ nhất, 3 act phải theo trình tự thời gian. Lưu ý là độ dài của các ACT không có bắt buộc lớn. Cân đối và liên tục hook được độc giả là yếu tố hàng đầu.

]ACT
1 (Thiết lập) : Giới thiệu nhân vật, bối cảnh nhân vật bình thường. Rồimột biến cố lôi nhân vật ra khỏi sự thường trực đó. Đẩy từ vô danh thành anh hùng. Biến cố đó phải làm đảo lộn cuộc sống của nhân vật à tạo mục tiêu, lý tưởng mới.Điểm yếu là act 1 đôi khi đời thường quá dài tạo sự nhàm chán.

Act 1 khó mà hấp dẫn ngay từ đầu.

]ACT giới thiệu nhân vật chính, yếu tố hấp dẫn (làm sao yếu tố được gói gọn càng ngắn càng tốt mà vẫn hấp dẫn), Điểm ngoặt phá vỡ cuộc sống đời thường nhân vật.

ACT2(Đối mặt) : Đối mặt với thách thức. Nhân vật chính đề ra mục tiêu để truy đuổi nhưng thất bại do có trở ngại. Có thể tạo ra bước chùn cho nhân vật để làm rõ tính cách.

Đôi khi ACT 2 được đưa lên trước để truyện hấp dẫn ngay từ đầu. ACT 1 được xé nhỏ ra và dần dần giới thiệu trong truyện

ACT3 (Kết thúc) : Giải quyết mâu thuẫn lớn, nhân vật chính thay đổi lớn để đạt được mục tiêu, sửa sai lỗi lầm ở ACT2

---Pending---
Mô hình của starwar về độ hào hứng cốt truyện là một trong những mô hình chuẩn nhất cho kịch bản. Phương thức này được sử dụng rất nhiều và là cốt lõi cho việc viết một câu truyện hấp dẫn.Mở đầu một tác phẩm nên bắt đầu từ kĩ thuật Hook để lôi kéo sự chú ý củangười đọc. Nhưng cách hook này sẽ khiến cho các nhan vật, bối cảnh chưa kịp hiểu rõ (bản chất của hook là phải ngay lập tức tạo sự hấp dẫn, chính vì điều này nên nhân vật trong giai đoạn này được giới thiệu mờ nhạt).
Sau hook bắt đầu đi vào giai đoạn Rest để bắt đầu giới thiệu nhân vật, từng chút một xây dựng tình huống và tiếp theo đó lại là Hook để giới thiệu sự kiện mới.Một mô hình tốt là phải có tăng giảm đều theo chiều đi lên kiểu sin-cos.Việc viết một cốt truyện gay cấn liên tục mà không có rest sẽ làm cho :
1/ Độc giả bội thực
2/ Không còn cảm thấy bất ngờ (phần vì tác giả cạn ý tưởng, phần vì người ta biết rằng ngay sau sự kiện lớn này lại có sự kiện lớn khác)Bản thân các hook trọng điểm phải ngày càng hấp dẫn dần, các hook phụ trong lúc rest không cần phải làm như thế. Hook sau cùng cũng tương đương với Act 3 trong cấu trúc tripple act, kết thúc vấn đề lớn nhất và làm câu truyện lắng xuống hẳn (hoạc để lại hint, bread, plants and payoff. cho tập sau, chương sau)





















nguồn vnsharing